Besin alerjileri bebeklik çocukluk döneminden ve hatta anne karnından başlayarak insan hayatını etkileyebilmektedir. Bu nedenle alerjisi olan bireylerin beslenmesine çok küçük yaşlardan itibaren dikkat edilmeli ve bireylerin alerjilerinden kaynaklı olarak diyetlerinden çıkardıkları besinlerin yetersiz ve dengesiz beslenme durumuna yol açmaması sağlanmalıdır. Bu nedenlerden dolayı alerjisi olan çocuğun sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak için ailelerin bilinçlendirilmesi alerji bulunan besinin yerine neler konulabileceği, bireyin alerjiyle nasıl yaşaması gerektiği öğretilmelidir.
İNEK SÜTÜ ALERJİSİ NEDİR?
Çocukların yaşamlarının ilk aylarında karşılaştıkları yabancı besinlerin başında gelen inek sütü alerjisi, her yüz çocuktan üçünde görülmektedir.
Süt alerjisi, süt ya da sütten yapılmış gıdalar tüketildiğinde bağışıklık sisteminin sütte bulunan proteini bir tehdit olarak algılaması sonucunda normal olmayan bir cevap verdiği alerji türüdür. Süt alerjisi olan kişilerde bağışıklık sistemi immünoglobulin E (IgE) adı verilen bir molekül üreterek ve/veya non IgE mekanizmalar ile süte karşı reaksiyon gösterir. Bu reaksiyon sonucu, vücudun bağışıklık hücreleri histamin ve başka kimyasallar salgılayarak çeşitli alerjik belirtilere sebep olurlar.
İNEK SÜTÜ ALERJİSİ NEDEN OLUR?
Süt alerjisinin başlıca oluşma nedeni, sütün içerisinde bulunan iki proteinin bağışıklık sistemi tarafından yabancı madde olarak algılanıp, onlara karşı reaksiyon göstermesidir.
Bu proteinler; whey ve kazein proteinleridir.
Whey proteini sütün sıvı kısmında bulunur, süt kesildikten sonra sıvı kısımda kalır.
Kazein ise sütün katı kısmında yer alır, süt kesildikten sonra topaklanan katı kısımda bulunur.
Süt alerjisi; bu proteinlerden yalnızca birine karşı gelişebileceği gibi, her iki proteine karşı da alerji gelişebilir.
Günümüzde bu proteinlerin yalnızca süt ve süt ürünlerinde değil; aynı zamanda bazı hamur işi ve işlenmiş gıdalarda da bulunduğu unutulmamalıdır.
SÜT ALERJİSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Süt alerjisinin belirtileri her kişi için değişken olabilmektedir.
IgE bağlı alerji belirtileri 2-6 saat içinde,
Non- IgE bağlı alerji belirtileri 6 saat – 1 gün sonrasında görülmektedir.
Süt ya da süt içeren mamulün tüketiminden hemen sonra gözlenen belirtilerden bazıları şunlardır;
IGE’YE BAĞLI BAĞLI ALERJİ BELİRTİLERİ
-alerjik şok (anafilaksi),
-egzersize bağlı olarak alerjik şok (anafilaksi),
-deride ürtiker, akut kontakt ürtiker,
-bağırsaklarda oral alerji sendromu
-mide bağırsak anaflaksisi,
– ayrıca solunum sisteminde ani gelişen rinokonjunktivit ve bronkospazma neden olabilmektedir.
NON IgE BAĞLI ALERJİ BELİRTİLERİ
Sindirim sisteminde görülmektedir
Kakada mukuslanma
Kakada kan görülmesi
Makat etrafında kızarıklık, kusma, ishal,
kabızlık, karın ağrısı
Tedaviye cevap vermeyen pişik olarak kendini gösteren kontakt dermatit, kanda demir eksikliği ve akciğerde hırıltı ile kendini gösteren pulmoner hemosiderozis hastalığı şeklinde kendini gösterebilmektedir.
Gizli alerji daha yavaş gelişir, daha hafifi belirtiler verir ve genellikle bir yaşına kadar düzelme gösterir.
SÜT ALERJİSİNİN TEŞHİSİ
Tanı genellikle alerji uzmanının bebekteki belirti ve bulguları değerlendirmesiyle, fiziki muayeneyle, bebeğin ya da emziren annenin yediği gıdaların incelenmesiyle bulunur. Süt alerjisi şüphesi bulunan durumlarda bebeğin ya da emziren annenin süt ve süt ürünleri, gerekli durumlarda diyetinden çıkarılır (eliminasyon diyeti).
Tanı konulmasında ayrıca dışkı testi, deri prick testi ya da kandaki IgE miktarının belirlenmesi için kan tahlilleri de istenebilir.
Ancak bu testler kesin tanı konulmasında yeterli değildir. Kesin tanı, tıbbi öykü, belirti ve bulguların detaylıca değerlendirilmesiyle alerji uzmanı hekim tarafından konulur.
SÜT ALERJİSİ TEDAVİSİ
Süt alerjisinin en etkili tedavi yöntemi, diyetten süt ve süt içeren gıdaların çıkarılmasıdır.
İnek sütü alerjisinden korunurken farkında olmadan sütten yapılmış bir besin ya da süt proteini içeren işlenmiş bir gıda alınabilir.
Bu durumlarda hafif alerjik belirtilerin giderilmesinde anti-histaminik ilaçlar kullanılır.
Anaflaksi gibi ciddi bir reaksiyon gelişmesi durumunda ise acil müdahale sırasında adrenalin oto-enjektör kullanılır.
SÜT ALERJİSİNDE BESLENME
İnek Sütü Alerjisi Olan Bebeğin Annesi Emzirme Döneminde Nasıl Beslenmelidir?
Süt ya da süt mamullerinde bulunan süt proteinleri anne sütüne de geçebilir. Bu nedenle bebeğinde süt alerjisi olan anneler emzirme döneminde diyetlerine dikkat etmelidir. Emziren anne ve bebek, süt ve sütten yapılan ürünlerin tüketiminin kesilmesi sırasında takviye alabilir. Sütte yüksek miktarda bulunan kalsiyum gibi bazı minerallerin eksikliğinin oluşmaması için takviye kalsiyum alınması önerilir.
İnek Sütü Alerjisi Olan ve Anne Sütü Alamayan Bebeklerde Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Bebek 4 aydan küçük ve anne sütü yeterli değil veya yoksa alerji maması (aminoasit formüla ya da ileri derecede hidrolize mama) ile beslenmelidir. İnek sütündeki proteinlerin parçalanması ve bu suretle de alerji yapma özelliklerini kaybetmeleriyle hazırlanan mamalar, hidrolize mamalardır. Daha az alerjen olan aminoasit formula mamalar ise proteinlerin yapı taşları olan amino asitlerden hazırlanan mamalardır. 1 yaşından sonra formüla mamalar kullanılabilinir. Alerji mamaları bebeğin tüm gereksinimlerini karşılayacak şekilde geliştirilmiştir, bebek gelişimin olumsuz etkilemez.
Muzlu Fıstık Ezmeli Puding
( Glutensiz, Rafine Şekersiz, Süt ürünsüz)
2 Porsiyon
Malzemeler
– Glutensiz Yulaf 5 Yemek Kaşığı
– Badem Sütü 1,5 Su Bardağı
– Ham kakao 2 Tatlı Kaşığı
– Tarçın 1 Çay Kaşığı
– Keçiboynuzu Özü 2 Yemek Kaşığı
– Fıstık ezmesi* (şekersiz) 3 Tatlı Kaşığı
– Muz 1 adet
*Diyetinizde fıstık ezmesine yer yoksa, aynı tatlıyı fıstık ezmesiz de yapabilirsiniz.
Hazırlanışı:
Yulafı rondoda inceltiyoruz ve bir tencerede süt, kakao, tarçın, keçiboynuzu özü ile
kaynatıyoruz. Kaynamaya başladıktan sonra muhallebi gibi kısık ateşte 2dk daha
pişiriyoruz. Ocaktan aldıktan hemen sonra sıcak sıcak 2 tatlı kaşığı fıstık ezmesini
pudinge ekleyip karıştırıyoruz.
Başka bir yerde pudinge ara kat yapmak üzere muzu, 1 tatlı kaşığı fıstık ezmesi ile
pürüzsüz bir kıvam alana kadar eziyoruz.
Puding kasemizin en altına soğuyan pudingten çeyreği kadarını koyuyoruz, üzerine
muzlu karışımın yarısını ve en üste yine pudingten koyuyoruz. Aynısından bir servis
daha hazırlıyoruz. Afiyet olsun.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Görüldüğü gibi besin alerjisi insan hayatını önemli derecede etkileyen bir durumdur. Son dönemde alerjik hastalıklarda olan artışlar dikkate alınmalı ve önemsenmelidir. Değişen yaşam tarzıyla ilişkili olarak gittikçe gelişen ve sanayileşen ülkelerde geleneksel beslenme alışkanlıklarından uzaklaşıldığı ve beslenmedeki bu değişimin alerjilerde ve alerjik hastalıklardaki artışla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Leave a comment